Het controversiële Texel aan de Zwarte Zee


Column Hollandse pot in Georgië, de Volkskrant, 22 sept 2007





                   

Het gebeurt niet vaak, maar een enkele keer voel ik mij ver van huis.
Dat was bijvoorbeeld het geval nadat ik bij de Turks-Georgische grens een uurtje of vier door douaniers was afgemat en mijn auto daarna door magere Georgische koeien werd ingesloten.
Ik hobbel in slakkengang verder.
Ineens zie ik links aan de Zwarte Zee een nogal groot uitgevallen molen opdoemen.
Dichterbij gekomen blijkt die molen slechts de rechtervleugel van een splinternieuw bouwwerk in oer-Hollandse stijl, dat evenwel on-Hollands groot is.

Met een sterk geprikkelde nieuwsgierigheid zet ik de auto aan de kant, passeer een mascotte van een Zeeuws meisje, loop door twee grote openstaande deuren naar binnen en beland midden in een Georgische bruiloft.

Het feest is, getuige een flink aantal lege wijnflessen op tafel en slordig dansende dames en heren, al een tijd aan de gang.

Een van de dansende mannen ziet mij aan vooreen verlate gast.
Hij omhelst me, kust me op mijn wang en loopt naar de tafel om mij een glas in te schenken.

Weer wat later introduceert de ook al enigszins aangeschoten bruidegom me bij de broodnuchtere general manager van het complex, mevrouw Marina Berdzenisjvili. Zij rent rond om drie feesten die hier parallel aan de gang zijn in goede banen te leiden.

Het gebouw waar ik ben binnen gelopen blijkt 'Restaurant Texel' te heten. Het is pas twee maanden open.
De eigenaar is een Georgische zaken man die betoverd is geraakt door de traditionele architectuur van de Lage Landen.
De opening van 'Texel' vond plaats in het bijzijn van de Georgische president Michail Saakasjvili, diens echtgenote Sandra Roelofs en de ouders van de first lady.

'Ik vroeg aan Sandra of het restaurant een beetje Nederlands oogt', zegt Marina Berdzenisjvili. 'Antwoordt zij: 'Het ziet er zeker Nederlands uit.
Maar bij ons zijn gebouwen nooit zo groot.'
'Waarop heet het restaurant Texel en niet Terneuzen (waar Roelofs is geboren), Alkmaar of Amsterdam?', vraag ik.
Daarmee onthul ik mijn onwetendheid over een tragische en ook controversiële historische episode.
Mevrouw Berdzenisjvili maakt even tijd voor een geschiedenislesje.

Op Texel waren aan het einde van de Tweede Wereldoorlog achthonderd door de Wehrmacht ingelijfde Georgische krijgsgevangenen gelegerd die het eiland met de Duitsers moesten verdedigen.

Minder dan een maand voor de bevrijding, op 6 apri1 1945, kwamen zij in opstand om zich te rehabiliteren en zo aan de wraak van de (Georgische) Sovjetleider Stalin te ontsnappen. De Duitsers riepen versterkingen in van het vasteland.

De gevechten duurden tot 20 mei 1945.
Er vielen meer dan zeshonderd Duitse, vijfhonderd Georgische en honderd Nederlandse doden.
In de Nederlandse geschiedenis staat de gebeurtenis wel bekend onder de onjuiste naam 'de Russenopstand'.

Nagenoeg alle Georgiërs die overleefden, werden later door Stalin geëxecuteerd of kwamen om in strafkampen.
Desondanks wordt 'Texel 1945' al sinds het Stalin-tijdperk op Georgische scholen onderwezen als een heldendaad van een Georgisch Rode Legercontingent.

In Duitsland heeft de opening van het restaurant tot nogal wat beroering geleid.
'Texe1 1945' is noch voor de Georgiërs, noch voor de Duitsers een positieve gebeurtenis', aldus een deelnemer aan een van de felle discussie op het internet. Het is smakeloos om er een restaurant naar te vernoemen.

Je noemt een restaurant ook geen Treblinka.'
'Restaurant Texel is een groot succes', zegt mevrouw Berdzenisjvili.
'We hebben voor onze serveersters Hollandse klederdracht besteld en gaan ook kool met worst serveren.'


Olaf Tempelman